Vấn đề cấp bách

Sạt lở đất ở phường Ngọc Lâm và Ngọc Thụy, quận Long Biên diễn ra nhiều năm làm
sụp đổ nhiều ngôi nhà và các công trình.

Hà Nội có các sông chính là sông Hồng, sông Đà, sông Cà Lồ, sông Đáy, sông Tích, sông Đuống… với chiều dài khoảng hơn 400km. Theo thống kê từ năm 2000 đến 2009, thành phố xuất hiện ngày càng nhiều điểm sạt lở, trong đó, huyện Ba Vì có nhiều điểm sạt lở nhất - gần chục điểm. Điển hình như điểm sạt lở tại bờ hữu sông Đà thuộc xã Khánh Thượng ăn sâu vào bờ tới 20-30m, ảnh hưởng đến 150 hộ và 300ha đất canh tác. Tại xã Thuần Mỹ, sạt lở cũng làm mất 100ha đất; sạt lở ở sông Hồng thuộc xã Phú Cường, Tản Hồng lấy mất 95ha đất buộc 21 hộ dân phải di dời, sạt lở 1,2km bờ sông thuộc xã Châu Sơn đã cuốn trôi 14 ngôi nhà và 3ha vườn… Tại xã Hồng Hà (Đan Phượng), đợt sạt lở năm 2005 với chiều gần 1km đã ảnh hưởng trực tiếp đến cụm dân cư số 7 và số 8 của xã. Trong đó, có khoảng trên 250m bị sạt lở nghiêm trọng, ăn vào 30m, tạo những thành vách dựng đứng sâu 3-3,5m và nhiều vết nứt rộng 40-50cm kéo dài. Có 33 hộ (172 nhân khẩu) trên 10.778m2 đất thổ cư bị ảnh hưởng nặng. Trong đó, 9 hộ phải di chuyển đến nơi ở mới. Cũng từ năm 2006 đến nay, bờ tả sông Hồng thuộc các phường Ngọc Thụy, Ngọc Lâm, Bồ Đề (Long Biên) thường xuyên sạt lở…

Theo thống kê của Sở NN&PTNT Hà Nội, toàn thành phố có hơn 3.000 hộ dân bị ảnh hưởng bởi sạt lở, trong đó gần 1.400 hộ (chiếm 31,6%) phải di dời đến nơi ở mới, tập trung tại 74 xã thuộc các huyện Ba Vì, Phú Xuyên, Đan Phượng, Phúc Thọ, Thường Tín và Sóc Sơn... Do chịu ảnh hưởng tác động lớn của thiên tai nên nhiều hộ mất ruộng, vườn sản xuất, chưa kể nguy hiểm luôn rình rập.

Lúng túng, thiếu kiên quyết

Thực hiện Quyết định 193 của Thủ tướng Chính phủ về chương trình bố trí dân cư các vùng thiên tai, vùng đặc biệt khó khăn, trong các năm 2006-2008, Hà Nội đã tổ chức di dân tái định cư (TĐC) tập trung cho 169 hộ, 750 khẩu tại các xã Tản Hồng, Châu Sơn (Ba Vì), phường Phú Thịnh (Sơn Tây)... Sở NN&PTNT đang lập dự án chuẩn bị đầu tư xây dựng khu TĐC cho 457 hộ dân còn nằm phía ngoài dọc 5,4km đê sông Hồng trên địa bàn thị xã Sơn Tây...

Mặc dù công tác di dời đã được triển khai ở một số nơi song việc bố trí TĐC cho các hộ dân vùng sạt lở vẫn còn nhiều vướng mắc. Ông Lê Đăng Lập, Chủ tịch UBND phường Ngọc Thụy (Long Biên) cho biết: Đa số hộ nằm trong vùng sạt lở không "mặn mà" với việc chuyển đến khu TĐC mới. Chỉ hộ nào bị sạt lở mất đất hoàn toàn mới chịu di dời, những hộ còn đất là kiên quyết bám trụ. Năm 2007, trong số 10 hộ có quyết định di dời đến điểm TĐC do quận bố trí thì chỉ có 7 hộ chuyển đi. Năm 2008, chỉ có 1/7 hộ có quyết định di dời chuyển đến nơi ở mới. Nguyên nhân do đất TĐC cấp theo quy định của Nhà nước hạn chế (chỉ từ 40-80m) trong khi đó, diện tích của các hộ hiện tại lớn hơn nhiều, một số hộ cho biết nếu nhận đất TĐC cũng không có tiền để làm nhà nên không nhận...

Ở xã Hồng Hà, huyện Đan Phượng, ngay sau khi xảy ra sạt lở năm 2005, địa phương đã quy hoạch diện tích để làm khu TĐC cho các hộ dân vùng sạt lở. Tuy nhiên, do bố trí khu TĐC không hợp lý ở khu vực ngoài đê, gần bờ sông thuộc thôn Tiên Tân nên không thực hiện được, phải xây dựng lại phương án TĐC.

Ông Trần Hoài Nam, Chi cục PTNT (Sở NN&PTNT Hà Nội) thừa nhận công tác di dân vùng sạt lở thời gian qua còn chậm. Bản thân những hộ phải di dời không thực sự muốn đi nếu như diện tích chưa bị sạt lở còn nhiều. Trong khi đó, việc TĐC gặp nhiều khó khăn do quỹ đất hạn chế. Công tác quản lý điều hành các dự án di dân ở nhiều huyện còn lúng túng, chỉ đạo thiếu tập trung, nhiều khi xem nhẹ công tác thông tin... Do đó, ngoài di dân, tập trung đầu tư, tăng cường kè ốp bờ sông bằng hệ thống đê và công trình chống sạt lở đất… là biện pháp ổn định dân cư tại chỗ ít xáo trộn nhất. Hiện nay, Sở NN&PTNT đang trình UBND TP Hà Nội "Báo cáo thẩm định phê duyệt dự án rà soát, bổ sung quy hoạch các khu dân cư, vùng thường xuyên bị ảnh hưởng bởi thiên tai trên địa bàn Hà Nội giai đoạn 2010-2015 và định hướng đến năm 2020". Trước mắt, giai đoạn 2010-2015, toàn thành phố sẽ di dời 1.421 hộ, trong đó 1.343 hộ TĐC tập trung và 78 hộ xen ghép tại địa bàn nội thôn. Ngoài ra, các công trình ổn định dân cư, hỗ trợ sản xuất, dạy nghề cho các hộ thuộc vùng đặc biệt khó khăn, các hộ không có đất sản xuất cũng sẽ được triển khai nhằm tạo điều kiện cho các hộ di dân có cuộc sống ổn định.